Waarom zowel mannelijke als vrouwelijke waarden belangrijk zijn in werk

Innerlijke ontdekking

Er was een tijd dat het een worsteling was om mij daaraan over te geven. In de wereld om mij heen werden namelijk juist hele andere dingen van me verwacht: afspraken maken, vooral op tijd komen en resultaten leveren. En omdat ik juist wel weer genoeg rigide ben om dat te waarderen, vaarde ik goed op deze maatschappelijk spelregels. Zo dacht ik het allemaal goed te doen en speelde ik in het leven op safe. Althans, dat laatste dacht ik.

Dit beeld werd ruw door elkaar geschud met mijn onverwachte moederschap. Hoe dat was lees je hier.Ik was ineens zo op mezelf aangewezen en merkte hierdoor juist hoe weinig veiligheid en zekerheid er eigenlijk schuil gaat in het voldoen aan (ongeschreven) maatschappelijke spelregels. Een innerlijke reis begon, waarbij een gezond zelfbeeld en autonomie uiteindelijk wel de beslissende factoren bleken te zijn voor een veilig en goed gevoel. De richtsnoeren hiervoor komen van binnenuit.

Mijn innerlijke ontdekkingstocht is eigenlijk nooit opgehouden en heeft meer dan alleen mijn privé-leven vormgegeven. Met de ontdekking van mijn eigen natuurlijke werktempo, de manier waarop ik inspiratie ophaal en dit omzet in productiviteit en mijn behoefte aan systemisch denken en handelen, werd ook basis van mijn werkend leven gelegd.

Doen door niets doen

In plaats van alles tot in detail vast te leggen alvorens ik ergens mee begin, ben ik nu eerst en vooral helder over mijn intentie en ga dan gewoon aan de slag. Zo sla ik een bepaalde weg in en richt ik mijn inspanningen. Dan komt er een  samenwerking op gang met een een groter geheel. Goethe zei het ooit zo: “Zodra men iets onherroepelijk op zich neemt en zijn schouders eronder zet, komt de voorzienigheid in beweging. Het besluit brengt een reeks gebeurtenissen voort”.

Door niet teveel te hechten aan het eindresultaat, maar juist goed op te letten tijdens het verloop, omarm ik het onbekende, waardoor ik feitelijk ruimte bied voor de verdere ontwikkelingen en onverwachte samenwerkingen. Net zoals dit schrijven voor MIDM. Waar het echte werk dan in zit is het waarnemen van de signalen, in en buiten mezelf. Het ondernemerschap zit in de actie die daaruit volgt. Die actie is nu veel meer inspiratie gedreven dan bedacht. De Chinezen noemen dit Wei Wu Wei: “Doen door niets doen”.

De bevestiging van werk

Een vriendin vertelde me laatst dat ze heel blij was om na verlof weer op kantoor terug te keren, zodat ze eindelijk weer kon nadenken nadat ze kind nummer twee op de wereld had gezet. Ze had het gevoel dat haar intellectuele capaciteit verloren was gegaan in haar nieuwe moederschap en daardoor veel minder van waarde zou zijn voor onze samenleving. Ze had de bevestiging van werk nodig om opnieuw vast te stellen wat ze waard is. Haar constatering is heel herkenbaar.

Het feit dat we met ons ouderschap hard werken aan een stevige en veilige hechting van onze jonge kinderen – een groot maatschappelijk goed als je het mij vraagt- doet in financieel opzicht af in waarde aan: op kantoor zitten, vergaderen en e-mails schrijven. Niemand die je ervoor betaalt en dus is het geen werk. We zien ons genoodzaakt naar waardering te zoeken in de domeinen waaraan we ‘werk’ hebben toegekend, zoals op kantoor. Terwijl dat in werkelijkheid slechts een deel van onszelf weerspiegelt.

Doen versus Zijn

De overtuiging van mijn vriendin heeft zijn wortels heel diep in de maatschappelijke structuur. Het idee is een logisch resultaat van de maatschappij die is opgebouwd uit overwegend mannelijke waarden:

Competitie, besluitvaardig, doelgericht, zelfvertrouwen, zakelijk, vasthouden, oplossen, controleren, focus op geld verdienen, kracht laten zien, ratio, solistisch werken, bekende kaders, hard werken, eigen gewin, gevoel van afgescheidenheid, serieus, direct communiceren. 

Er is echter ook iets anders aan de hand. De systemen die gebouwd zijn op louter deze waarden verliezen aan geloofwaardigheid en bestaansrecht. Dat is omdat we onszelf als mens er niet meer in herkennen. Voor velen uit zich dat nu nog in een unheimisch gefühl, een vaag gevoel dat er iets niet klopt. Maar na overduidelijke symptomen zoals burn-outs, zijn we slimmer geworden. En zoals het werkt in de menselijke natuur, nodigt de dominante aanwezigheid van mannelijke waarden juist ook de tegenkracht uit: de opkomst van vrouwelijke waarden. We zullen altijd – bewust of onbewust – op zoek zijn naar de heelheid.

In de eerste instantie uit zich dat in de roep om meer vrouwen aan de top. Een logische tegenactie. Maar is het de meest natuurlijke? Er is een reden dat er niet wereldschokkend veel meer vrouwen in ‘Lean In’ modus zijn gegaan sinds het uitkomen van Sheryl Sandberg’s boek. Dat we willen dat meer vrouwen participeren in de maatschappij en na hun studie ook iets met diezelfde studie doen wat lijkt op een ‘return on investment’ gaat volledig voorbij aan een overduidelijk signaal: De meeste vrouwen willen helemaal niet Meedoen, de meeste vrouwen willen Zijn.

Als we forceren, door bijvoorbeeld een quotum in te voeren voor meer vrouwen aan de top, voldoen we aan een streefgetal. Niet meer dan dat. Opnieuw een door mannelijke waarden gedomineerde manier om iets te bereiken. Wat nu als we die zijnscapaciteit en de vrouwelijke waarden eens uitnodigen aan de tafel, dan gaan we terugzien:

Ontvankelijkheid, creatie, bedding, verzorgen, samenwerken, verbinding, collectieve belang, hoger doel, samenwerking, gevoel, intuïtie, zorg, inlevingsvermogen, harmonie, meebewegen, verbondenheid (wij), weloverwogen, relatiegericht, compassie, voedend / empatisch, vermogen om mee te geven, luisteren, wachten in vertrouwen, focus op duurzaamheid en klant, kwetsbaarheid laten zien, intuïtief, samenwerken, creatief, genieten, eerbied voor het leven, besef voor gevoel van heelheid, spel en plezier, indirect communiceren.

De werkelijke betekenis van economie

De mate waarin onze economie is afgeweken van haar oorspronkelijk betekenis is tevens de reden voor haar wankelen. De oude Grieken hadden ‘Oikos Nomos’: de zorg voor het huis. Later werd dit door ons vertaald naar en beperkt tot het huishouden.

Als we het in groter perspectief plaatsen dan kan je het ook als volgt vertalen: de balans is zoek in het huis waar we wonen: de aarde. Doorgeslagen in de mannelijke waarden vervult het systeem zijn functie nu niet meer. De ruimte geven aan vrouwelijke waarden maakt het economische stelsel completer en in balans en daarmee zal het effectiever zijn om hedendaagse uitdaging van bijvoorbeeld verduurzaming aan te gaan. Immers, de waarden van compassie en verbinding resulteren in een inherente drive om beter voor elkaar, dieren en de aarde te zorgen.

Om dit te realiseren is het nodig om de dualiteit te overstijgen. Niet te denken in mannen en vrouwen, maar in de heelheid van de mens. In ieder van ons huizen immers beide polen. Vanuit die heelheid kunnen we ook weer opnieuw de nadrukkelijke vrouwelijke eigenschappen bij vrouwen en de nadrukkelijk mannelijke eigenschappen in mannen waarderen. Zo overstijgen we het negatieve bijeffect van onze roep voor meer vrouwen aan de top, deze legt namelijk impliciet een schuld bij mannen.      

Chinese Yin Yang filosofie

We kunnen inspiratie ophalen in de Chinese oudheid en de Yin Yang filosofie welke nog steeds de basis is van de complexiteit van de menselijke persoonlijkheid. Dit filosofische systeem stelt dat beide polen – gekenmerkt door wit en zwart – geen absolute tegenpolen zijn, maar elkaar aanvullende polen; samenwerkend in een continue en dynamisch proces; zonder dat een element kan verdwijnen, ontbreken of absoluut kan zijn; bij de gratie van yin is yang waarneembaar en andersom; yin en yang corresponderen onderling: wanneer één waarde te groot wordt, dan remt de ander af; yin en yang veroorzaken elkaar.

Om deze eeuwenoude filosofie naar de aardse realiteit van vandaag vertalen en de balans herstellen tussen mannelijke en vrouwelijke waarden ligt de uitnodiging nu wellicht nog primair bij vrouwen. Naarmate wij omarmen wie we zijn; vrouwen in een overwegend door mannelijke waarden gedreven werk- en organisatie cultuur kunnen we in het werkend leven (ook) op die waarden varen die wakker worden met dit besef. Voorbij schaamte en angst voor afwijzing kunnen we meer ruimte te maken voor wat hard nodig is in de economische wereld: compassie, gevoel en intuïtie. Mits we moedige moeders en vrouwen zijn.

De lef die wij durven te tonen om aan die waarden in ons leven uiting te geven, is de sleutel voor verandering. Een verandering waarbij we economie en werk herdefiniëren en creëren naar meer vrouwelijkheid, met meer vrouwelijkheid. Dus, vrouwen met die mooie vrouwelijke eigenschappen: eigen je jezelf weer toe, weet dat je een plek hebt in de maatschappij, gewoon en vooral door jezelf te zijn.

Dit blog verscheen op www.moedersindemaatcshappij.nl:

Shinta (37) schrijft op MIDM mee over werk, economie, moederschap en vrouw zijn. Ze woont samen in Amsterdam met Koen (37) en haar dochter en zoon; Philippa (5) en Inti (1). Shinta werkt als zelfstandig coach & therapeut, ze heeft een leiderschapsprogramma en ze schrijft blogs en een boek over hoe onze innerlijke wereld correspondeert met onze buitenwereld. Haar werk vind je op www.shintaoosterwaal.com.